Eğer bir ateist olsaydım ve bir Müslümanla konuşma fırsatım olsaydı, aşağıdaki gibi sorular sorabilirdim. Bu sorular, genellikle merak ve karşılıklı anlayış oluşturma niyetiyle tasarlanmıştır:

1. İnancın Temelleri

• Allah’ın varlığına inanmanızda sizi en çok etkileyen delil nedir?
• Kur’an’ın ilahi bir kitap olduğuna nasıl kesin emin oldunuz?
• İslam’ın diğer dinlerden üstün olduğunu düşünmenizin ana sebebi nedir?
• Tüm peygamberlere inandığınız halde onların getirdiği dini neden reddediyorsunuz?
• Tüm peygamberlere inandığınız halde neden sadece tek bir peygamberiniz sizin için kutsaldır?
• Eğer Tanrı her şeyi biliyor, her şeye gücü yetiyor ve her şeyi kontrol ediyorsa, neden insanların ona inanması için net ve tartışılmaz bir kanıt bırakmadı?
• Allah, geleceği biliyorsa, insanlara neden özgür irade verdi? Özgür irade, Allah’ın planını değiştirebilir mi?
• Allah neden insanları, kendisine inanmamaları durumunda cehennemle tehdit eden bir sistemle sınar? Bu, özgür iradeyi kısıtlamaz mı?

2. Din ve Bilim İlişkisi

• Bilimle din arasında çeliştiğini düşündüğünüz noktalar var mı?
• Evrim teorisi gibi bilimsel bulgular sizin inancınızı nasıl etkiliyor?

3. Ahlak ve İnanç

• Ahlakın kaynağının dine dayalı olduğuna inanıyor musunuz?
• Bir kişi ahlaklı bir hayat sürmek için neden bir dine ihtiyaç duysun?
• Son derece ahlaklı bir yaşam süren ateist insanlar hakında ne düşünüyorsunuz?
• Eğer bir insan Allah’a inanmasa bile iyi bir hayat sürüyorsa, onun cennete gitmeyi hak ettiğini düşünüyor musunuz?
• Din olmadan ahlak mümkün değilse, dini inancı olmayan birçok insanın neden ahlaki bir yaşam sürdüğünü açıklayabilirsiniz?
• Bir Müslüman olarak doğmasaydınız ve farklı bir kültürde büyüseydiniz, aynı inanca sahip olacağınızı düşünüyor musunuz?
• İnançlarınızı yanlış bulduğunuzu fark ederseniz, sorgulamaya ve değiştirmeye açık olur musunuz?

4. Dini Pratikler ve Günlük Hayat

• Günlük ibadetlerin (namaz, oruç vb.) size ruhsal olarak kattığı en büyük şey nedir?
• İslam’daki helal-haram kavramları hayatınızı nasıl şekillendiriyor?
• Tanrı’nın mükemmel ve hiçbir şeye ihtiyacı olmadığı söylenir. Eğer öyleyse, neden insanların sürekli ibadet etmesini ister?
• İbadet etmemek, bir insanın hayatındaki iyi niyetli eylemleri tamamen geçersiz kılar mı?
• İnsan aklı Tanrı’yı kavrayamayacak kadar sınırlıysa, din gibi karmaşık bir kavramın küçük yaşta çocukların anlamasını beklemek mantıklı mı?
• Eğer akıl, inançtan üstün değilse, insanları inanmaya çağırmak neden gerekli?

5. Cennet, Cehennem ve Kader

• Cennet ve cehennem kavramları sizin için somut mu, yoksa daha çok bir metafor mu?
• Kader ve özgür irade arasındaki ilişkiyi nasıl yorumluyorsunuz?
• Eğer her şey Allah’ın planıysa ve kader önceden belirlenmişse, insanlar neden yaptıkları şeyler için sorumlu tutuluyor?
• Allah, bazı insanların cennete, bazılarının cehenneme gideceğini önceden biliyorsa, bu seçimlerin özgür iradeyle yapıldığına gerçekten inanabilir miyiz?
• Özgür irade Allah’ın bilgisi dahilindeyse, bu özgürlük gerçekten özgürlük müdür, yoksa önceden belirlenmiş bir kader midir?
• İnanç ve sevgi zorla olmaz. Peki, cehennem korkusuyla ibadet eden birinin ibadetini Allah neden kabul etsin?
• İyi bir hayat sürmüş ama Allah’a inanmamış bir insanın sonsuz cehennemi hak ettiğini nasıl açıklarsınız? Bu gerçekten adil mi?
• Eğer Allah bağışlayıcı ve merhametliyse, neden bazı günahların hiçbir şekilde bağışlanmayacağını söylüyor?
• Cennet ve cehennem gibi ödül-ceza mekanizmaları, bir insanın iyi ya da kötü eylemlerini gerçekten saf niyete dayandırabilir mi?
• Allah’ın zamanı aşan bir varlık olduğu söylenir. Eğer Allah için zaman yoksa, “öncesi ve sonrası” gibi kavramlar onun için nasıl anlam ifade edebilir?
• Cennet ve cehennem sonsuzsa, sonsuzlukta ödül ve ceza kavramlarının bir anlamı kalır mı?

6. Diğer Dinler ve İnançsızlık

• Başka bir dine inanan bir kişinin de doğru yolda olabileceğine inanır mısınız?
• Ateistleri anlamakta zorlandığınız bir nokta var mı?
• Tanrı neden tek bir din gönderip, tüm insanları ona inanacak şekilde yaratmadı? Farklı dinlerin olması Tanrı’nın mesajında bir eksiklik olduğunu göstermez mi?
• Diğer dinlerin mensuplarının inançları ve deneyimleri, onların Tanrısına dayanıyorsa, kendi inancınızın doğruluğundan nasıl emin oluyorsunuz?
• Eğer tek bir yaratıcı varsa neden tek bir tanımlama ile din göndermedi?
• Tek bir yaratıcı olan Allah neden üç ayrı din gönderdi?
• Farklı isimlerde, farklı ibadetlerle, farklı özelliklerde üç dinin birbirinden farklı olması bir sonraki dinin gelme sebebinin bir öncekinin bozulduğunu kanıtlar mı?
• Bütün dinlerin tek bir ırka ve tek bir bölgeye gönderilmesinin sebebini sorguladınız mı?
• Bazı bölge ve ülkelere islamiyetin henüz ulaşamamış bu konu hakkında ne düşünüyorsunuz?
• Eğer İslam tek doğru yol ise, neden bu kadar çok insan farklı dinlere inanıyor ya da inançsız?
• Allah neden her insana İslam’ı net ve tartışmasız bir şekilde göstermedi?
• Hindular, Hristiyanlar veya başka bir dine inananlar da kendi dinlerini mucizevi ve ilahi görüyor. Bu durumda, hangi dinin doğru olduğuna nasıl karar veriyorsunuz?

7. Kur’an ve Hadis Yorumu

• Kur’an’daki ayetleri literal mi yoksa mecazi bir şekilde mi yorumluyorsunuz?
• Kur’an’da çelişen ayetler hakkında ne düşünüyorsunuz?
• Kur’an’ı Türkçe olarak okudunuz mu?
• Hadislerin güvenilirliği konusunda hiç şüphe duyduğunuz oldu mu?
• Hangi hadis kitaplarını Türkçe olarak okudunuz?
• Hadis kitaplarındaki çelişen hadisler hakkında ne düşünüyorsunuz?
• Kur’an’ın tüm insanlığa hitap ettiği söylenir, ancak Arap kültürüne özgü birçok detay içerir. Neden evrensel bir mesaj, tüm kültürlere eşit şekilde hitap etmez?
• Kur’an’ın bazı ayetlerinin, tarih boyunca farklı yorumlanmış olması, onun ilahi bir rehber olduğunu sorgulatmaz mı?
• Eğer Kur’an gerçekten Allah’ın sözü ise, neden tarih boyunca insanlık bu mesajı tek bir yorumda birleştiremedi?
• Allah’ın mesajı evrensel ve ebediyse, neden Kur’an’daki bazı ayetler tarihsel bağlamdan bağımsız düşünüldüğünde adaletsiz görünüyor?

8. Dinin Tarihsel ve Kültürel Boyutları

• İslam’ın tarih boyunca farklı toplumlarda nasıl değiştiğini gözlemlediniz mi?
• İslam’ın farklı ülke ve bölgelerde o bölgenin kültüründen etkilenerek değiştiğini ve farklılaştığını gözlemlediniz mi?
• İslam’ın kültürden bağımsız, evrensel bir din olduğunu düşündüren nedir?
• Vahiylerin çoğunun Arap Yarımadası gibi dar bir coğrafyada ortaya çıkmasını nasıl açıklıyorsunuz?
• İnançlarınız, büyüdüğünüz kültürden bağımsız olarak mı oluştu, yoksa çevrenizin etkisi altında mı?

9. Tanrı ve Kötülük Problemi

• Dünyadaki kötülükler ve acılar hakkında düşündüğünüzde, bu durum sizin Allah inancınızı nasıl etkiliyor?
• Kötülüğün varlığı sizce Allah’ın sınavı mı yoksa başka bir şey mi?
• Sonsuz adil bir Tanrı, neden bir insanın sonsuz cehennem azabını hak ettiğini düşünsün? Sınırlı bir yaşamda işlenen günahlar için sonsuz bir ceza adil midir?
• Çocuklar, savaşlar veya doğal felaketlerde masum insanların ölümü gibi olayları, Tanrı’nın adaletiyle nasıl açıklıyorsunuz?
• Tanrı mutlak olarak iyi ise, kötülük neden var oldu? Kötülüğün varlığı, Tanrı’nın iyi olmadığını mı, yoksa her şeye gücü yetmediğini mi gösterir?
• Eğer Tanrı insan aklının kavrayamayacağı kadar büyükse, Tanrı’nın varlığına dair kesin bir bilgiye sahip olduğunuzu nasıl iddia edebilirsiniz?
• Tanrı’nın her şeye gücü yetiyorsa, kendisini yok edebilir mi? Eğer edemezse, gerçekten her şeye gücü yetiyor diyebilir miyiz?
• Tabiatta dinleri desteklemeyen farklı bir düzen hakim güçlü daima güçsüzle besleniyor Tanrı bunun neresinde söz sahibidir?

10. Mucizeler ve Doğal Düzen

• Geçmişte birçok peygambere mucizeler verildiği söylenir. Eğer Tanrı hâlâ aynı Tanrı ise, bugün neden böyle mucizeler göremiyoruz?
• Mucizelerle ilgili anlatımların kültürel efsanelerden farklı olduğunu nasıl anlayabiliriz?
• İnancınızda hiç şüphe duydunuz mu? Şüphelerinizi nasıl giderdiniz?
• İnançlarınızın yanlış olma ihtimali olduğunu kabul edebilir misiniz? Eğer hayırsa, bunun inanç değil, koşullanma olduğunu düşünebilir miyiz?
• Kur’an’ın bir mucize olduğunu iddia ediyorsunuz, ama bir insan onun yazıldığını iddia etse ve bunu mantıklı bir şekilde savunsa, bu görüşü çürütmek için ne söylersiniz?
• Peygamberlerin mesajlarının çoğu aynı olmasına rağmen, neden her biri farklı mucizelerle desteklenmiş?

11. Kadın Hakları ve Toplumsal Eşitlik

• İslam’da kadınların erkeklerle eşit olduğu söylenir, ancak miras, şahitlik ve aile içindeki rollerde farklılıklar var. Bu, eşitlik kavramıyla nasıl bağdaşıyor?
• Çok eşlilik gibi konular, modern toplumdaki eşitlik anlayışına neden aykırı gibi görünüyor?
• İslamda kadınlar erkeklerle eşit olduğu söylenir, ancak kadınların cariye olarak satıldığı bir dönemde Allah neden bu kölelik sistemini hemen yasaklamadı?
• Bir önceki sorumda sormak istediğim dinlerin kuralları geldiği döneme göre yazılması tüm dönemi kapsamadığını göstermez mi?